گل، طبيعت و سلامت

شيوه ي زندگي صنعتي امروز بخش بزرگي از سلامت روح و روان ما را درگير آزردگي نموده كه در معناي زندگي سالم و شاد نمي گنجد و هر چه پيش مي رويم، اين ابتلاء ريشه دارتر مي شود. ما زماني با صداي خوش پرندگان و صداي آب روان از خواب بيدار مي شديم و اكنون با صداي ناخوشايند بوق و زنگ از خواب مي پريم. زماني با نسيم كوهساران و گل هاي خوش رنگ و بو و زيباي گل هاي محمدي، اطلسي و بنفشه و شقايق كه روح و روان را تلطيف مي كرد، روز را مي گذرانديم و اكنون به جايش گل هاي مصنوعي آپارتماني، هواي پر دود و آلوده است و به جاي قدم زدن در كوچه هاي پر از اقاقيا روي آسفالت هاي داغ و چشمه سارهاي با آب زلال، به جوي هاي پر از زباله و راكد مي نگريم. البته قصدم از نوشتن اين جملات نوستالژي نيست، به هر حال اين اتفاقات در زندگي ما ناگزير افتاده است. بلكه هدف، ارائه ي راهكارهايي براي رسيدن به تعادل با زندگي ماشيني و روش هايي، براي كاستن از فشارهاي روحي است. اكنون در طبيعت راه حل هاي ساده اي وجود دارد كه مي تواند در ارتقاي سلامت روحي افراد مؤثر باشد.
در كنال گل ها احساسات شادي آور افزايش پيدا مي كند و حس رضايت زندگي شدت مي گيرد. گل ها رفتار اجتماعي را در جهت مثبت تغيير مي دهند؛ به طوري كه باور آن مشكل است. گل ها ضامن سلامت روح و روان ما هستند.
تأثير احساسات شاد گل ها در انسان توسط دكتر جنيت هاويلند جونز، پروفسور دانشگاه روتكرز روانشناس و محقق در زمينه ي تفسير رفتارها و عكس العمل هاي آني مورد بررسي قرار گرفته است. در يك تحقيق ده ماهه ي گروهي از پژوهشگران واكنش و حالت افرد را در هنگام دريافت گل به عنوان هديه بررسي كردند. شركت كنندگان 147 نفر زن در سنين مختلف با تحصيلات و نحوه ي زندگي مختلف بودند؛ چراكه زنان در شناخت و تشخيص احساسات خود دقيق تر هستند. آنها مي دانستند كه قرار است هديه اي دريافت كنند،‌ اما نمي دانستند اين هديه چيست. محققان سه نوع لبخند و عكس العمل هاي كلامي را طي 5 ثانيه اول در كامپيوتر ثبت كردند. لبخندها سه دسته بودند كه لبخند مؤدبانه و آرام، لبخند حقيقي و لبخند هيجان زده كه مجموع دو حس هيجان و شادي همراه با بالا رفتن ابروها از خط افقي روي پيشاني بود، تقسيم مي شد و احساسات قبل و بعد از گرفتن گل نيز بررسي گرديد. اين بررسي نشان داد، بوي گل ها مي تواند تأثيري فوري روي احساسات شادي و خشنودي ايجاد كند و شركت كندگان با لبخندهاي واقعي و هيجان زده از گرفتن گل استقبال كردند و حس سرخوشي فوق العاده اي از خود نشان دادند كه در گروه هاي سني مختلف ديده مي شد. شركت كنندگان توضيح دادند پس از دريافت گل احساس خوشي طولاني و رضايت داشته و كمتر احساس اندوه و اضطراب داشته اند و گل ها امكان ايجاد رابطه ي صميمي با خانواده و دوستان را افزايش مي دهند. نه تنها موجب شادي مي شوند، بلكه تأثير زيادي در ايجاد آرامش دارند. گل ها نمادي براي تقسيم شادي در منزل و جاهايي كه در معرض ديد هستند (مانند سرسراها، اتاق نشيمن و غذاخوري) مي باشند و براي كساني كه وارد منزل مي شوند، احساسات مثبت شاد و خودماني به ارمغان مي آورد.
يان بورن، پژوهشگر دانشگاه لويك آلمان، نتايج تحقيق خود را روي 74 نفر بيان نمود. افرادي كه در بازي هاي حافظه اي شركت داشتند و قبل از بازي رايحه ي گل رز را بو كردند، بهتر از ديگران به نتيجه رسيدند. و همچنين افرادي كه يك ساعت قبل از بازي در اتاقي با بوي گل رز نشستند و يا حتي يك شب در آن اتاق خوابيدند‌، نتايج بهتري گرفتند. پژوهشگران معتقدند عطر گل رز باعث افزايش عملكرد مغز و بهبود حافظه ي انسان مي شود. محققان استراليايي دانشگاه كوئين ايلند كشف كردند در چمن هاي تازه چيده شده ماده ي شيميايي معطري توليد مي شود كه اثرات مفيدي روي خلق و خوي افراد دارد و موجب از بين رفتن استرس آنها مي شود. اين رايحه حاوي سه ماده ي شيميايي است كه از نوك چمن هاي تازه آزاد مي شود. اين اسانس به نام اسانس آرامش نامگذاري شده است كه از طريق اثر روي هيپوكامپ به كاهش استرس كمك كرده و حافظه را تحريك مي كند. «بوي گل درماني يا آروماتراپي» به معني استفاده از اسانس يا عطر گل ها براي درمان برخي عوارض جسمي و روحي است. در اين روش از روغن هاي گياهي خوشبو مانند گل سرخ، سنبل، نعنا و ليمو به صورت ماساژ روي سطح پوست يا تنفس يا پخش بو در محل زندگي براي تسكين درد، آرامش و گاهي اضطراب و خستگي استفاده مي شود.
در اين روش از يكصد و پنجاه عصاره استفاده شد كه هر كدام اثرات خاصي به عنوان ضد درد، ضد افسردگي، ايجاد آرامش و هضم غذا دارند و به صورت گسترده اي در منازل و كلينيك ها مورد استفاده قرار مي گيرند.
رايحه درماني سابقه ي شش هزار ساله دارد. در يونان، روم و مصر باستان از مواد معطر براي استحمام، ماساژ دادن و درمان استفاده مي شد. در رايحه درماني شيميدان فرانسوي رنه مورالين در سال 1930 واژه ي آروماتراپي را براي استفاده ي درماني عطرها به كار برد.
بوي گل ها حس بويايي را تحريك مي كند و انسان قادر است ده هزار نوع بوي مختلف را تشخيص دهد. بوهاي مختلف از طريق مژك هاي بويايي به قسمتي از مغز كه خلق، روحيات و يادگيري ما را كنترل مي كند، مي روند. مطالعات نشان مي دهند بوي سنبل امواج آلفاي مغز را نشان آرامش و بوي ياس امواج بتا را كه با وضعيت هوشياري در ارتباط است، تحريك مي كند. همچنين، عصاره ي ليموي خوراكي در ايجاد خلق و خوي خوش مؤثر است. در مطالعه اي بر روي بيماران مسن كه مشكل خواب داشته اند، بوي سنبل در به خواب رفتن آنها مؤثر بوده است. چرا كه باعث شادابي و حس مشاركت بيشتر در خانواده و يك زندگي آرام مي شود.
در يك مطالعه در بيمارستان اسلووان نيويورك نشان داده بيماراني كه از ام. آر. اي و قرار گرفتن در فضاي بسته مي ترسيدند، با عطر وانيل 63 درصد كمتر از ساير بيماران دچار استرس شدند. همچنين بيماران بخش آي. سي. يو با استشمام بوي سنبل وضعيت بهتري از نظر فشار خون، تنفس و ضربان قلب داشتند. با توجه به راز شفا بخش رنگ و بوي گل ها و تأثير آن بر احساسات و حالات انسان و همچنين پيشرفت صنعتي شهرها كه موجب افزايش اضطراب شده است، يكي از بهترين راه هاي برطرف كردن اضطراب، طبيعت است. طبيعت باعث ايجاد آرامش و شادي مي شود. پس برنامه ي روزانه ي خود را طوري تنظيم كنيد كه چند ساعتي دور از خانه به تماشاي طبيعت برويد. پياده روي كوتاه در پارك ها كمك مي كند روز خوبي داشته باشيد. در خانه نيز سعي كنيد هميشه چند شاخه گل در گلدان روي ميز داشته باشيد.
- استاد دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي، متخصص کودکان**
منبع:ماهنامه ي تخصصي دنياي سلامت، شماره ي 51
/ن